Nghiên cứu này xác định đặc điểm nghệ thuật cơ bản của câu đố dân gian Xơ Đăng Tơdră. Bằng phương pháp điền dã dân tộc học, nghiên cứu phong tục và văn học, bài viết khảo sát các giá trị về nội dung và nghệ thuật câu đố của tộc người này. | ĐẶC ĐIỂM NGHỆ THUẬT CÂU ĐỐ DÂN GIAN CỦA NGƯỜI XƠ ĐĂNG TƠDRĂ NGUYỄN TIẾN DŨNG1 HOÀNG THỊ HUẾ2 1 Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh 2 Trường Đại học Sư phạm Đại học Huế Email tiendung0967@ Email hoangthihue@ Tóm tắt Nghiên cứu này xác định đặc điểm nghệ thuật cơ bản của câu đố dân gian Xơ Đăng Tơdră. Bằng phương pháp điền dã dân tộc học nghiên cứu phong tục và văn học bài báo khảo sát các giá trị về nội dung và nghệ thuật câu đố của tộc người này. Nội dung câu đố là kho tri thức quý báu về thế giới tự nhiên và xã hội ở Tây Nguyên. Nghệ thuật câu đố độc đáo ngôn ngữ giàu hình ảnh nhịp điệu thể hiện óc quan sát tinh tế gắn với văn hóa tộc người. Từ khóa Câu đố dân gian Xơ Đăng Tơdră Tây Nguyên lời nói vần đặc điểm nghệ thuật văn hóa tộc người. 1. MỞ ĐẦU Người Xơ Đăng Tơdră là một trong các nhóm địa phương của tộc người Xơ Đăng như Xơ Đeng Xơ Teng Ca Dong Tơ-dra Hđrá Xđrá Hđang Mơ-nâm Hà Lăng Xlang Ka Râng Bri La Teng Con Lan tập trung ở tỉnh Kon Tum các huyện Đak Tô Sa Thầy Đak Hà Đak Glei Kon Plông Kon Rẫy Tu Mơ Rông Quảng Ngãi huyện Sơn Hà Quảng Nam huyện Trà Mi Gia Lai huyện như Chư Pah . Người Xơ Đăng Tơdră ở Kon Tum hiện nay có khoảng 17 424 người sống tập trung ở các xã Đak Ui Ngọc Réo huyện Đak Hà và xã Đak Kôi Đak Tờ Lùng huyện Kon Rẫy 1. Người Xơ Đăng Tơdră có kho tàng văn hóa dân gian hết sức phong phú bao gồm truyện cổ lời nói vần topối hơ nô̆ sử thi hơmuan với hàng trăm tác phẩm về người anh hùng Dăm Duông nổi tiếng Dăm Duông bị bắt làm tôi tớ Dăm Duông cứu nàng Bar Mă Dăm Duông hóa cọp Dăm Duông đội lốt ông già 2. Ngoài ra người Xơ Đăng Tơdră còn có câu đố gọi là mơnua. Ðây là một loại hình giải trí phổ biến trong sinh hoạt văn hóa là tiếng cười của trí tuệ thông minh linh hoạt 7 của tộc người này. Câu đố của người Xơ Đăng Tơdră được sử dụng thường xuyên trong đời sống hằng ngày trong trò chơi dân gian của trẻ em. Đó là vào những đêm trăng sáng ở ngoài sân làng hay quay quần quanh bếp lửa lên nhà rông các thanh thiếu
