Mệ là một đại từ được dùng để gọi chung những người thuộc dòng họ hoàng tộc, không kể trẻ, già, nam, nữ. Trong bài viết này, với lý thuyết thi pháp học, chúng tôi muốn giải mã nhân vật mệ ở cả ba bình diện: Con người dân dã, con người hoàng tộc và con người tài hoa. | Nhân vật mệ trong giai thoại Thừa Thiên Huế Tạp chí Khoa học – Đại học Huế: Khoa học Xã hội Nhân văn ISSN 2588–1213 Tập 128, Số 6A, 2019, Tr. 121– 130; DOI: NHÂN VẬT MỆ TRONG GIAI THOẠI THỪA THIÊN HUẾ Nguyễn Thị Quỳnh Hương Trường Đại học Khoa học, Đại học Huế, 77 Nguyễn Huệ, Huế, Việt Nam Tóm tắt: Mệ là một đại từ được dùng để gọi chung những người thuộc dòng họ hoàng tộc, không kể trẻ, già, nam, nữ. Trong bài báo này, với lý thuyết thi pháp học, chúng tôi muốn giải mã nhân vật mệ ở cả ba bình diện: con người dân dã, con người hoàng tộc và con người tài hoa. Có thể nói sự hội tụ của những bình diện đó đã phần nào chỉ ra tính đặc thù của nhân vật giai thoại: tính cách đặc biệt thu hút sự tò mò của người đọc và sở hữu những câu chuyện thú vị. Nhân vật này đã góp phần tạo nên vẻ đẹp riêng của giai thoại Thừa Thiên Huế, khẳng định vai trò của địa lý, văn hóa và con người vùng miền trong văn học dân gian Việt Nam Từ khóa: nhân vật, mệ, giai thoại, Thừa Thiên Huế Giai thoại là một thể loại khá “kỳ lạ” bởi lẽ vừa có nét đồng điệu với truyền thuyết vừa gần gũi với truyện cười, trong khi hai thể loại này lại rất khác nhau. Chính vì thế, giai thoại ẩn trong mình những dấu vết “di chỉ” của lịch sử, nhưng cũng khó có thể lấy những chi tiết đó để truy nguyên lịch sử, làm căn cứ duy nhất để đánh giá toàn diện nhân vật/ sự kiện lịch sử. Là một câu chuyện đẹp nên giai thoại luôn được đề cao nhờ tính giải trí. Giai thoại không hẳn tạo ra tiếng cười, song tiếng cười đôi khi lại là phương tiện truyền tải khiến người nghe nhớ và kích thích ham muốn kể lại câu chuyện cho người khác. Hiện nay, việc nghiên cứu và sưu tầm giai thoại so với các thể loại khác của văn học dân gian vẫn khá ít ỏi. Trong những công trình đó, các nhà nghiên cứu đã đưa ra nhiều ý kiến, quan điểm khác nhau xung quanh vấn đề thể loại. Trong bài nghiên cứu Giai thoại – một thể loại văn học dân gian, Nguyễn Thị Bích Hà (Khoa .
